โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่คืออะไร?
โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เป็นหนึ่งในโรคทางนรีเวชที่พบบ่อย เกิดจากเยื่อบุโพรงมดลูกซึ่งปกติควรเจริญเติบโตอยู่ภายในโพรงมดลูก กลับไปเจริญเติบโตผิดที่ในบริเวณอื่น เช่น รังไข่ ท่อนำไข่ ช่องท้อง หรือกระเพาะปัสสาวะ
แม้ว่าโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่จะจัดว่าเป็นโรคชนิดไม่ร้ายแรงและไม่ถึงกับอันตรายต่อชีวิต แต่สามารถก่อให้เกิดอาการปวดประจำเดือนรุนแรง ปวดเชิงกรานเรื้อรัง และยังอาจส่งผลต่อภาวะเจริญพันธุ์ ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้หญิงลดลงอย่างมาก จากข้อมูลขององค์การอนามัยโลก (WHO) ระบุว่า ประมาณ 10–15% ของผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์มีภาวะนี้ ถือว่าเป็นปัญหาทางนรีเวชที่พบได้บ่อยทีเดียว
อาการของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มีอะไรบ้าง?
อาการของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่จะแตกต่างกันไปในแต่ละคน ขึ้นอยู่กับตำแหน่ง ขอบเขตของการเจริญผิดที่ และสภาพร่างกายของผู้ป่วย โดยประมาณ 20–25% ของผู้ป่วยอาจไม่แสดงอาการชัดเจน นี่จึงเป็นเหตุผลสำคัญที่ควรเข้ารับการตรวจอย่างสม่ำเสมอ อาการที่พบบ่อย ได้แก่:
อาการหลัก
ปวดประจำเดือนรุนแรงขึ้น
- เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด ความรุนแรงของอาการมักจะเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ
- อาจเริ่มปวดตั้งแต่ก่อนมีประจำเดือน และต่อเนื่องไปจนกว่าจะหมดรอบเดือน
- ในบางรายอาการรุนแรงจนต้องลางานหรือต้องหยุดกิจกรรมประจำวัน
ปวดเชิงกรานเรื้อรัง
- แม้ไม่ใช่ช่วงมีประจำเดือน ก็ยังมีอาการปวดท้องน้อยหรือปวดบริเวณเอว
- เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
- เจ็บปวดเวลาขับถ่ายอุจจาระหรือปัสสาวะ
ประจำเดือนผิดปกติ
- มีประจำเดือนมากหรือน้อยผิดปกติ
- รอบเดือนมาไม่สม่ำเสมอ
- ระยะเวลามีประจำเดือนนานผิดปกติ
ปัญหาด้านการเจริญพันธุ์
- ภาวะมีบุตรยากหรือยากต่อการตั้งครรภ์
- การแท้งซ้ำบ่อยครั้ง
อะไรคือสาเหตุของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่?
แม้ว่าวงการแพทย์ยังไม่สามารถยืนยันสาเหตุที่แน่ชัดของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ได้ทั้งหมด แต่มีการศึกษาแสดงให้เห็นว่าอาจเกี่ยวข้องกับปัจจัยดังต่อไปนี้:
สาเหตุหลัก
การไหลย้อนของประจำเดือน
- ในช่วงมีประจำเดือน เลือดประจำเดือนไม่ได้ไหลออกทางช่องคลอดทั้งหมด ส่วนหนึ่งไหลย้อนผ่านท่อนำไข่เข้าสู่ช่องท้อง
- เนื้อเยื่อเยื่อบุโพรงมดลูกที่ไหลย้อนสามารถฝังตัวและเจริญเติบโต กลายเป็นรอยโรคผิดที่
ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน
- ปกติภูมิคุ้มกันจะกำจัดเนื้อเยื่อเยื่อบุโพรงมดลูกที่ไหลย้อน
- แต่ถ้าภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ จะไม่สามารถกำจัดได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้เกิดการฝังตัวผิดที่
พันธุกรรม
- หากครอบครัวมีประวัติเป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูก ความเสี่ยงก็จะสูงขึ้น
- การกลายพันธุ์ของยีนบางชนิดอาจเพิ่มโอกาสการเกิดโรค
ฮอร์โมนเอสโตรเจน
- เอสโตรเจนเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นให้เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโต
- หากระดับเอสโตรเจนในร่างกายสูงเกินไป อาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ
ปัจจัยที่เกี่ยวกับประจำเดือน
- มีประจำเดือนครั้งแรกตั้งแต่อายุน้อย (ก่อน 12 ปี)
- รอบเดือนสั้น (น้อยกว่า 27 วัน)
- ระยะเวลามีประจำเดือนยาวนาน (เกิน 7 วัน)
- ไม่เคยตั้งครรภ์ หรือมีบุตรช้า
ปัจจัยด้านการใช้ชีวิต
- ความเครียดสะสมหรือยาวนาน
- ขาดการออกกำลังกาย
- พฤติกรรมการกินที่ไม่เหมาะสม (ไขมันสูง ใยอาหารต่ำ)
ปัจจัยอื่น ๆ
- ปากมดลูกตีบ ทำให้เลือดประจำเดือนระบายออกยาก
- ตำแหน่งมดลูกผิดปกติ (เช่น มดลูกเอียงไปด้านหลัง)
- เคยมีประวัติการติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน
สาเหตุที่โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ทำให้มีบุตรยาก
การทำงานของรังไข่เสียหาย
- ถุงช็อกโกแลตซีสต์ ทำลายเนื้อเยื่อรังไข่ปกติ ส่งผลต่อคุณภาพของไข่
- ภาวะรังไข่สำรองลดลง ทำให้การตกไข่ผิดปกติ
ความผิดปกติของท่อนำไข่
- พังผืดในอุ้งเชิงกรานทำให้ท่อนำไข่บิดหรืออุดตัน
- ขัดขวางการพบกันของไข่และอสุจิ รวมถึงการเคลื่อนตัวของตัวอ่อน
สภาพแวดล้อมในมดลูกเปลี่ยนแปลง
- การอักเสบในโพรงมดลูกส่งผลต่อการฝังตัวของตัวอ่อน
- การหดรัดตัวของมดลูกผิดปกติ ทำให้ไม่เอื้ออำนวยต่อการฝังตัวของตัวอ่อน
การทำงานของอสุจิได้รับผลกระทบ
- การอักเสบในช่องท้องส่งผลต่อการเคลื่อนไหวของอสุจิ
- ภูมิคุ้มกันผิดปกติอาจโจมตีอสุจิ
การเข้าใจสาเหตุเหล่านี้ช่วยให้สามารถป้องกันและวางแผนการรักษาได้ หากมีอาการหรือมีประวัติครอบครัว ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพสตรีเป็นประจำเพื่อค้นหาความผิดปกติได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น
โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่วินิจฉัยอย่างไร?
การวินิจฉัยโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่จำเป็นต้องอาศัยการตรวจหลายวิธีร่วมกัน ด้านล่างนี้คือขั้นตอนการตรวจที่พบบ่อย:
รายการตรวจวินิจฉัย
ข้อควรระวัง: การตรวจส่องกล้องช่องท้องถือเป็นวิธีมาตรฐานที่แม่นยำที่สุด ส่วนการตรวจอื่น ๆ ใช้สำหรับการประเมินเบื้องต้น การวินิจฉัยตั้งแต่ระยะเริ่มแรกจะช่วยให้เลือกแนวทางการรักษาที่เหมาะสมที่สุดได้
โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่รักษาอย่างไร？
โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่จำเป็นต้องได้รับการรักษาแบบเฉพาะบุคคล โดยแพทย์จะพิจารณาตามความรุนแรงของอาการ อายุ และความต้องการมีบุตรของผู้ป่วย เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุด ซึ่งสามารถแบ่งวิธีการรักษาได้ดังนี้:
ตารางเปรียบเทียบวิธีการรักษา
ข้อควรระวัง: วิธีการรักษาจำเป็นต้องหารือร่วมกับแพทย์อย่างรอบคอบ โดยพิจารณาตามอาการ อายุ ความต้องการมีบุตร และปัจจัยอื่น ๆ เพื่อจัดทำแผนการรักษาที่เหมาะสมเฉพาะบุคคล
โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ การฉีดยา การคุมกำเนิด และการรักษา – Q&Aตอบคำถามที่พบบ่อย
โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เป็นปัญหาสุขภาพที่ผู้หญิงจำนวนมากกังวล เราได้รวบรวม 3 คำถามที่พบบ่อย พร้อมคำตอบเพื่อช่วยให้เข้าใจอาการนี้ได้ชัดเจนขึ้น
Q1: โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่จะดีขึ้นเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนหรือไม่?
คำตอบคือ ส่วนใหญ่จะดีขึ้น แต่ไม่ใช่ทุกราย
การเจริญของเยื่อบุโพรงมดลูกผิดที่ขึ้นอยู่กับการกระตุ้นจากฮอร์โมนเอสโตรเจน ดังนั้นเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง อาการมักจะดีขึ้นหรือหายไป แต่ยังมีผู้ป่วยราว 2%–5% ที่อาการยังคงอยู่หลังหมดประจำเดือน เนื่องจากเซลล์ไขมันหรือฮอร์โมนจากสิ่งแวดล้อมยังคงสร้างเอสโตรเจน ทำให้ยังเกิดอาการต่อได้
Q2: โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่สามารถบรรเทาได้ด้วยอาหารและการออกกำลังกายหรือไม่?
คำตอบคือ ได้ค่ะ! การปรับอาหารและออกกำลังกายช่วยบรรเทาอาการได้จริง
อาหารที่แนะนำ คือ อาหารต้านอนุมูลอิสระและต้านการอักเสบ เช่น ผักใบเขียวเข้ม แครอท มะเขือเทศ ไข่ ส้ม และวอลนัต ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลสูงและไขมันสูง
ควบคู่กับการออกกำลังกายเบา ๆ เช่น เดิน ว่ายน้ำ เดินเร็ว วิ่งเหยาะ ๆ หรือโยคะ ช่วยบรรเทาอาการได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังที่หักโหมเกินไปเพราะอาจทำให้ร่างกายรับภาระหนักเกินไป
Q3: หากต้องการเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ ควรเลือกการรักษาแบบไหน?
แนวทางการรักษาจะขึ้นอยู่กับอายุผู้ป่วย การทำงานของรังไข่ และความรุนแรงของอาการ โดยมีคำแนะนำดังนี้
- การแช่แข็งไข่ (Egg Freezing) ทำการเก็บและแช่แข็งไข่ไว้ก่อนการผ่าตัด เพื่อลดความเสี่ยงที่การผ่าตัดเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่จะกระทบต่อการทำงานของรังไข่
- การฉีดน้ำเชื้อเข้าโพรงมดลูก (IUI) เหมาะกับผู้ป่วยอายุน้อย รังไข่ทำงานดี และเชื้ออสุจิของคู่สมรสดี หลังการผ่าตัดโรคนี้สามารถลองวิธีนี้เพื่อเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์
- 试管婴儿 เหมาะสำหรับผู้ป่วยอายุ 35 ปีขึ้นไป หรือผู้ที่รังไข่ทำงานไม่ดี เนื่องจากมีอัตราความสำเร็จสูงกว่า
ข้อแนะนำ : ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสมและเฉพาะบุคคลที่สุด
หากคุณเผชิญกับปัญหาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ Angel Baby Clinic พร้อมช่วยเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ให้คุณ
Angel Baby Clinic มีทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาภาวะมีบุตรยาก พร้อมด้วยอัตราความสำเร็จของการทำเด็กหลอดแก้วที่สูงกว่า 70% และมีที่ปรึกษาด้านการเจริญพันธุ์ที่มากประสบการณ์ คอยวางแผนให้ตรงกับอาการ อายุ และแผนการมีบุตรของแต่ละบุคคล เพื่อจัดทำแผนการรักษาเฉพาะที่เหมาะสมที่สุด 👉 Angel Baby Clinic พร้อมออกแบบแผนการรักษาเฉพาะคุณ