PCOS คืออะไร？
กลุ่มอาการถุงน้ำหลายใบในรังไข่ (Polycystic Ovary Syndrome: PCOS) เป็นความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อที่พบได้บ่อยในผู้หญิง ลักษณะสำคัญคือมีถุงน้ำเล็ก ๆ หลายใบภายในรังไข่ ซึ่งแท้จริงแล้วคือไข่ที่ยังไม่เจริญเต็มที่ เมื่อเกิดภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล ไข่เหล่านี้จะไม่สามารถพัฒนาและตกไข่ได้ตามปกติ จึงค่อย ๆ สะสมในรังไข่จนเกิดเป็นถุงน้ำหลายใบ
PCOS ส่งผลต่อการทำงานของการตกไข่ ทำให้ประจำเดือนมาผิดปกติหรือขาดประจำเดือน และอาจทำให้มีฮอร์โมนเพศชายสูงเกินไป นอกจากจะกระทบต่อสุขภาพการเจริญพันธุ์แล้ว ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเมตาบอลิก เช่น เบาหวาน และโรคหัวใจและหลอดเลือด
PCOS มีอาการอย่างไรบ้าง？
อาการของกลุ่มอาการถุงน้ำหลายใบในรังไข่ (PCOS) อาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล แต่โดยทั่วไปสามารถแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มหลักดังนี้
ประจำเดือนมาไม่ปกติ
อาการที่พบได้บ่อยที่สุดของผู้ป่วย PCOS คือความผิดปกติของรอบเดือน โดยมีลักษณะดังนี้
- ประจำเดือนมาน้อย: รอบเดือนห่างเกิน 35 วัน หรือมาน้อยกว่า 8 ครั้งต่อปี
- ขาดประจำเดือน: ไม่มาหลายเดือน หรือนานถึง 1 ปี
- รอบเดือนไม่สม่ำเสมอ: บางครั้งมาทุกเดือน บางครั้งเว้นไปหลายเดือน
วิธีสังเกตด้วยตนเอง: ควรบันทึกรอบเดือนอย่างต่อเนื่อง หากพบว่าประจำเดือนเลื่อนหรือไม่สม่ำเสมอเกิน 3 เดือน ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติม
ภาวะฮอร์โมนเพศชายสูง (Hyperandrogenism)
เกิดจากรังไข่สร้างฮอร์โมนเพศชายมากเกินไป ทำให้ร่างกายมีลักษณะคล้ายผู้ชาย เช่น
ลักษณะอาการ：
- สิวจากฮอร์โมน: สิวเรื้อรังบริเวณใบหน้าและแผ่นหลัง
- ปัญหาผิว: ผิวมันมากขึ้น รูขุมขนกว้าง
- ผมร่วงผิดปกติ: เส้นผมบางลง ผมร่วง หรือศีรษะล้านแบบผู้ชาย
- ขนดก: มีขนเพิ่มขึ้นบริเวณเหนือริมฝีปาก คาง หน้าอก
การยืนยันด้วยการตรวจ: ตรวจเลือดพบว่าฮอร์โมนเพศชาย (เช่น เทสโทสเตอโรน) สูงกว่าปกติ
ผลตรวจอัลตราซาวด์รังไข่มีความผิดปกติ
เป็นเกณฑ์วินิจฉัยที่ชัดเจน ต้องทำโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
วิธีตรวจ：
- อัลตราซาวด์ผ่านหน้าท้อง: เหมาะกับผู้หญิงที่ยังไม่มีเพศสัมพันธ์
- อัลตราซาวด์ทางช่องคลอด: ให้ภาพชัดเจนและแม่นยำกว่า
ลักษณะผิดปกติ ：
- พบถุงน้ำเล็กมากกว่า 20 ใบ ในรังไข่ข้างเดียวหรือทั้งสองข้าง
- รังไข่มีขนาดใหญ่ขึ้น (>10 มิลลิลิตร)
- ขนาดถุงน้ำมักอยู่ระหว่าง 2–9 มิลลิเมตร
หมายเหตุ: อาการของ PCOS อาจมีความรุนแรงแตกต่างกัน บางคนมีอาการชัดเจน ในขณะที่บางคนมีอาการน้อย หากสงสัยว่ามีอาการ ควรปรึกษาแพทย์สูตินรีเวชหรือแพทย์ต่อมไร้ท่อเพื่อรับการประเมินอย่างมืออาชีพ
สาเหตุของ PCOS คืออะไร? รักษาอย่างไร?
สาเหตุของกลุ่มอาการถุงน้ำหลายใบในรังไข่ (PCOS)
แม้ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของ PCOS แต่จากงานวิจัยพบว่ามีความเกี่ยวข้องกับปัจจัยต่อไปนี้：
ความไม่สมดุลของฮอร์โมน
- ภาวะดื้อต่ออินซูลิน: พบได้ประมาณ 70–80% ของผู้ป่วย PCOS
- ฮอร์โมนเพศชายสูงเกินปกติ: รังไข่และต่อมหมวกไตผลิตฮอร์โมนเพศชายมากเกินไป
- ความผิดปกติของฮอร์โมน LH: อัตราส่วน LH/FSH ผิดปกติ ส่งผลต่อการตกไข่
ปัจจัยทางพันธุกรรม
- มีแนวโน้มถ่ายทอดทางครอบครัว ผู้ที่มีแม่หรือพี่สาวเป็น PCOS จะมีความเสี่ยงสูงขึ้น
- เป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับการกลายพันธุ์ของหลายยีน (Multigenic disorder)
ปัจจัยด้านพฤติกรรมการใช้ชีวิต
- ภาวะอ้วนหรือน้ำหนักเกิน: ทำให้ภาวะดื้อต่ออินซูลินและความไม่สมดุลของฮอร์โมนรุนแรงขึ้น
- ความเครียด: ส่งผลเสียต่อสมดุลของระบบต่อมไร้ท่อ
- การขาดการออกกำลังกาย: พฤติกรรมอยู่กับที่นาน ๆ เพิ่มความเสี่ยงต่อปัญหาการเผาผลาญ
การรักษากลุ่มอาการถุงน้ำหลายใบในรังไข่ (PCOS)
ผู้ป่วยแต่ละคนมีลักษณะร่างกายและเป้าหมายการรักษาที่ต่างกัน ดังนั้นแนวทางการรักษาจึงต้องปรับให้เหมาะสมเป็นรายบุคคล โดยทีมแพทย์จะประเมินทั้งสุขภาพโดยรวม แผนการมีบุตร และแนวทางการรักษาที่เหมาะสม
ขั้นตอนการรักษา PCOS
ตารางเปรียบเทียบการรักษาด้วยยาที่ใช้บ่อย
ตารางเปรียบเทียบเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์
ตัวชี้วัดการติดตามผลการรักษา
- การรักษาเฉพาะบุคคล：แผนการรักษาของผู้ป่วยแต่ละรายไม่เหมือนกัน ต้องให้ความร่วมมือกับแพทย์อย่างใกล้ชิด
- ต้องใช้เวลาและความอดทน：PCOS เป็นโรคเรื้อรัง การรักษาต้องใช้เวลา โดยทั่วไปจะเห็นผลใน 3–6 เดือน
- ติดตามผลสม่ำเสมอ：ควรพบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามผลและปรับแผนการรักษาให้เหมาะสม
- ปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต：การใช้ยาต้องควบคู่กับการปรับพฤติกรรมเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ดีที่สุด
PCOS กระทบต่อการตั้งครรภ์หรือไม่ ？ - รวมQ&Aที่เจอบ่อยๆ
Q1: ใครมีความเสี่ยงเป็น PCOS?
A：ผู้หญิงที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วนมีโอกาสเป็น PCOS สูงกว่าผู้ที่น้ำหนักปกติอย่างชัดเจน ภาวะนี้พบได้ประมาณ 10–20% ของผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ ในบรรดาปัจจัยเสี่ยงทั้งหมด น้ำหนักเกิน ถือเป็นปัจจัยสำคัญที่สุด การควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม โดยเฉพาะการลดไขมันรอบเอวและหน้าท้อง เป็นกลยุทธ์สำคัญในการป้องกันและจัดการ PCOS
Q2: PCOS เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมหรือไม่?
A：ใช่ค่ะ PCOS มีแนวโน้มถ่ายทอดทางพันธุกรรมชัดเจน งานวิจัยพบว่าหากในครอบครัวมีประวัติผู้ป่วย PCOS ผู้หญิงจะมีโอกาสเป็นโรคนี้สูงกว่าคนทั่วไปประมาณ 50%
อย่างไรก็ตาม PCOS เป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับการกลายพันธุ์ของหลายยีน ไม่ได้เกิดจากยีนเดียว และถึงแม้มีพันธุกรรมเสี่ยง ก็ไม่ได้หมายความว่าจะต้องเป็นโรคนี้เสมอไป
Q3: PCOS ทำให้มีบุตรยากหรือไม่？
A：ไม่ใช่! ผู้ป่วย PCOS สามารถตั้งครรภ์ได้ แม้โอกาสตั้งครรภ์ตามธรรมชาติอาจน้อยลง แต่หากได้รับการรักษาที่เหมาะสม ผู้ป่วยส่วนใหญ่สามารถตั้งครรภ์ได้สำเร็จ
ภาวะนี้เป็นเพียงปัญหาการตกไข่ยาก หากกระตุ้นให้มีการตกไข่ได้ และไม่มีปัจจัยมีบุตรยากอื่นร่วม โอกาสสำเร็จจะสูงมาก และมักเป็นกลุ่มที่ตอบสนองต่อการรักษาได้ดีที่สุดในบรรดาผู้มีบุตรยาก
คุณกำลังมีปัญหากับภาวะPCOSอยู่หรือไม่? Angel Baby Clinic พร้อมช่วยให้คุณตั้งครรภ์ได้อย่างราบรื่น
การรักษา PCOS ต้องใช้แนวทางทางการแพทย์ที่ปรับให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล Angel Baby Clinic ไม่เพียงมีทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาภาวะมีบุตรยาก แต่ยังมีทีมที่ปรึกษาด้านการเจริญพันธุ์มืออาชีพ ที่จะวิเคราะห์อาการเฉพาะของคุณ ร่วมกับเงื่อนไขด้านอายุและแผนการตั้งครรภ์ เพื่อออกแบบแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุดสำหรับคุณ 👉Angel Baby Clinicวางแผนการรักษาโดยเฉพาะที่นี่